Źródła do badań prozopograficznych nad duchowieństwem i personelem parafialnym diecezji włocławskiej w okresie nowożytnym
In: Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, Jg. 112 (2019-12-01)
Online
academicJournal
Zugriff:
Źródła dotyczące nowożytnych parafii odnotowują grupy ludzi zarządzających i wspomagających działanie tych ośrodków. Byli to ministrii ecclesiae, czyli duchowieństwo i wspomagający ich personel pomocniczy, czyli służba kościelna. Ci pierwsi to ministri sacramentorum. Spełniali najistotniejszą rolę w parafii, choć w badanym okresie mogła ona wykraczała ona poza granice ścisłej obsługi religijnej i duszpasterskiej. Z kolei świeccy pełnili funkcje pomocnicze wspomagając duchowieństwo w różnorodnych zadaniach wykonywanych w parafii. Byli to zatem zakrystianie, nauczyciele, kantorzy, organiści, kalikanci, dzwonnicy, grabarze, ale też położne czy ministranci. W artykule zostały przedstawione źródła, z których czerpać można wiedzę na temat wspomnianych wyżej grup. Zostało to ukazane na przykładzie materiałów archiwalnych dotyczących przedrozbiorowej diecezji włocławskiej. Do najciekawszych i najważniejszych źródeł, zawierających najwięcej informacji o ludziach zaangażowanych w życie parafii należą akta wizytacji kanonicznych. Nie są one całkowicie jednorodne. Nie zawsze obejmują wszystkie parafie diecezji, ale nade wszystko mają różny zakres informacyjny, bo tworzono je o różne kwestionariusze pytań. Niemniej te najpełniejsze informacyjnie są znakomitym źródłem do badań nad duchowieństwem parafialnym i służbą kościelną. Do badań zwłaszcza nad duchowieństwem parafialnym przydatne są księgi wpisów powstałe w urzędach konsystorskich, ale także te pochodzące z kancelarii biskupiej. W tym przypadku szczególną wartość poznawczą mają księgi biskupich czynności pontyfikalnych, zwłaszcza zaś księgi święceń duchownych. Wyjątkowym źródłem informacji do badań prozopograficznych, choć w perspektywie studiów nad duchowieństwem i służbą kościelną raczej o charakterze pomocniczym, są księgi metrykalne. Kancelarie parafialne tworzyły je w miarę systematycznie począwszy od Soboru Trydenckiego. Dzięki temu możliwe jest uzyskanie dynamiki opisu, jeśli zachowana jest systematyczność i ciągłość tej dokumentacji. Poza tym wiedzę o duchowieństwie i służbie parafialnej czerpać należy z wielu innych rodzajów źródeł: metryk kolegiów i seminariów, klasztornych ksiąg zmarłych, opisów kościołów i parafii sporządzanych przez różnych autorów, akt kapitulnych, pojawiających się pod koniec XVIII wieku schematyzmów diecezjalnych, ale także w aktach o proweniencji świeckiej, jak np. księgach z kancelarii miejskich.
Titel: |
Źródła do badań prozopograficznych nad duchowieństwem i personelem parafialnym diecezji włocławskiej w okresie nowożytnym
|
---|---|
Autor/in / Beteiligte Person: | Nowicki, Tomasz |
Link: | |
Zeitschrift: | Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne, Jg. 112 (2019-12-01) |
Veröffentlichung: | Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, 2019 |
Medientyp: | academicJournal |
ISSN: | 0518-3766 (print) ; 2545-3491 (print) |
DOI: | 10.31743/abmk.2019.112.13 |
Schlagwort: |
|
Sonstiges: |
|